Regelmatig verwijs ik ernaar: een schooljaar afsluiten met vooruitkijken naar een nieuwe frisse start betekent niet dat verdrietige en ingrijpende gebeurtenissen ‘klaar’ zijn of afgevinkt kunnen worden. Levenslijnen lopen door de markeringen van schooljaren heen. Een nieuw leerjaar dat start na een zomervakantie, laat echt niet alle kinderen met een schone lei beginnen. Het is heel belangrijk dat we er ons bewust van zijn dat je een verlies niet in één schooljaar overleeft. En hoe waardevol kan het zijn om kinderen in relatie met de vertrouwde leerkracht(en) van nu de kans te geven om duidelijk te maken wat ze belangrijk vinden dat de volgende leerkracht weet. Dat is waardevolle aandacht voor doorlopende levenslijnen.

Een verlies overleef je niet in één schooljaar.

Weten

Er zijn gebeurtenissen en ervaringen die voor altijd met een kind meereizen. Soms meer op de voorgrond en in andere periodes juist meer stil aanwezig. Maar wel altijd daar als een onderdeel van het levensverhaal van een kind. En daarom voor jou als leerkracht goed om van te weten. En het is van grote waarde als de grote levensgebeurtenissen in de levens van kinderen, door het hele team gedragen worden.

Werkvorm

De werkvorm ‘Ik zou willen dat mijn leerkracht wist’ vind ik een krachtige vorm om kinderen de boodschap te geven dat ze altijd mogen delen waar ze over nadenken of waar ze zich zorgen over maken. Deze werkvorm kan bijdragen aan erkenning, gezien worden, je verhaal kunnen vertellen en bouwen aan sterke relaties in de klas. Kortgezegd kan deze werkvorm een bijdrage leveren aan glinsterende gouden tranen.  

Levensgebeurtenissen

Kyle Schwartz bedacht deze werkvorm en schreef er een inspirerend boek over. Haar opzet heb ik vertaald naar het Nederlands. Ze geeft onder andere aan dat het van waarde kan zijn om deze werkvorm te herhalen: op deze manier groeit de herkenbaarheid en vertrouwdheid rondom het delen van belangrijke levensgebeurtenissen. En op deze manier ervaren kinderen dat er ook op school een plek is om gedurende je hele schoolleven jouw verhaal te vertellen.

Warme overdracht

Ik bedacht me dat wanneer we kinderen de ruimte geven om na te laten denken over wat ze belangrijk vinden om alvast te vertellen aan hun volgende leerkracht, dit doorgaande levenslijnen door de hele school heen benadrukt. Een verdieping van de warme overdracht door een bijdrage van de kinderen zelf. De relatie die dit jaar is opgebouwd in de veilige klas kan mooi ingezet worden om kinderen aan het einde van het jaar met jou te laten delen wat ze graag willen dat de volgende leerkracht weet.

Volgende leerkracht

Zo kun je het ook introduceren bij de kinderen. ‘Volgend schooljaar krijgen jullie een nieuwe juf/meester en we spreken altijd met elkaar over de klas en geven de nieuwe juf/meester belangrijke informatie. Misschien is er iets waarvan je heel graag wil dat de nieuwe juf/meester dit alvast weet. Dat kun je op het briefje schrijven of tekenen. Ook kan je aangeven of je het prettig vindt om hier met de nieuwe juf of meester een gesprekje over te hebben. ´

‘Er zijn veel dingen die leren beïnvloeden. En ook jullie volgende leerkracht wil weten hoe jullie leven er buiten school uit ziet’

Leren en leven

Het is mooi om je te beseffen dat de overdracht over het leven én leren van kinderen gaat. Dit kun je eventueel ook vertellen aan de kinderen, wanneer je uitlegt waarom je ruimte geeft aan deze werkvorm. En als je je beseft dat leven, leren is, dan kun je aanvullen dat het uiteindelijk allemaal met elkaar te maken heeft. Dat het leven één groot leerproces is. En de warme overdracht gaat over het hele leven.

Aan de slag

1. Vertel het doel van deze activiteit. ‘Er zijn veel dingen die leren beïnvloeden. En ook jullie volgende leerkracht wil de belangrijke dingen van jouw leven weten.’
2. Wees een voorbeeld. Je kunt hier bijvoorbeeld benoemen waarvan jij vindt dat het belangrijk is wat de kinderen in jouw nieuwe klas van je weten. Ik zou willen dat de kinderen van mijn nieuwe klas weten dat…. Ook kun je hier een voorbeeld geven van informatie over de hele groep die belangrijk is om door te geven aan de volgende leerkracht. Denk hierbij aan iets positiefs. Benoem een kracht van de groep. Of iets wat de klas heeft meegemaakt met elkaar. Maak eventueel een voorbeeld van het blad (zie bijlage) met eigenschappen en krachten van de hele klas.
3. Wees duidelijk over de mogelijkheden. Het eigenaarschap van wat gedeeld wordt, ligt bij de kinderen. De vraag: wat zou je willen dat de volgende leerkracht over jouw weet, kan op verschillende niveaus beantwoord worden. Vertel de kinderen dat het oké is om een grappig, serieus, vrolijk of verdrietig antwoord op te schrijven. Niets opschrijven behoort ook tot de opties. Bovendien geeft het blad met wolken, mogelijkheid tot meerdere antwoorden.
4. Zoveel briefjes als je wilt. Vertel de kinderen dat ze zoveel briefjes mogen schrijven zoals ze willen.
5. Jonge kinderen kunnen tekenen wat ze willen zeggen. Eventueel kun jij erbij schrijven wat ze getekend hebben, zoals leerkrachten van jonge kinderen wel gewend zijn om te doen. Ik heb Kyle, de bedenker van deze werkvorm gesproken. Zij gaf aan dat er inderdaad leerkrachten zijn van jonge kinderen die de werkvorm op deze manier uitvoeren.
6. Wees je als leerkracht bewust van het feit dat er een antwoord kan komen dat actie vereist. Je kunt kinderen niet beloven dat het tussen hen en jou blijft. Of dat het binnen de muren van de klas blijft. Wanneer leerlingen zich er zorgen over maken kun je zeggen dat je het briefje privé houdt maar dat je ook doet wat je moet doen om de veiligheid van de leerlingen te waarborgen. Benoem hierbij naar kinderen eventueel de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon op school.
7. Vertel dat jij als leerkracht er bent om hen te helpen leren en dat het soms ook nodig is om kinderen te helpen met situaties buiten school. Benadruk dat jij er als leerkracht altijd bent om mee te praten. Dit kun je niet vaak genoeg zeggen. En dat je als leerkracht wilt weten wat hun passie is en waar ze nieuwsgierig naar zijn, waar ze over dromen en wat hun doelen zijn. En dat jullie dit als schoolteam met alle leerkrachten en onderwijsprofessionals heel belangrijk vinden.
8. Zorg eventueel voor een waardevolle of creatieve herhaling van deze activiteit later in het nieuwe schooljaar. Je zou kunnen denken aan: #ik wou dat de koning wist of #ik wou dat de directeur wist. Een ander idee is om een brievenbus in de klas te zetten die leerlingen het hele schooljaar de gelegenheid geeft om iets te delen met de leerkracht.

De bijlage die je hieronder kunt downloaden, geeft kinderen de mogelijkheid om in de wolkjes op te schrijven wat zij belangrijk vinden. Je vindt in de bijlage twee versies, want ook kan het zijn dat je deze werkvorm klaarlegt voor jouw nieuwe groep of altijd de briefjes achter de hand wilt hebben.