Oma drinkt thee in de hemel, Fang Su-zhen & Sonja Danowski

Het eerste wat me aantrok in de dit boek zijn de sfeervolle tekeningen. Wanneer je het boek openslaat is het echt alsof je ander land binnenstapt. De namen van de hoofdpersonen van het boek doen me vermoeden dat dit verhaal zich in China afspeelt. En wanneer ik aan het einde van het boek het woord van de schrijfster en illustrator lees, wordt dit bevestigd. In deze blog geef ik achtergrondinformatie over het boek, schets ik in grote lijnen het verhaal en geef ik enkele voorleestips voor in de klas.

Over de makers

Fang Su-zhen is een bekende kinderboekenauteur: haar oeuvre bestaat uit bijna tweehonderd boeken en ze won verschillende prijzen. Begin 2000 sterft haar moeder en ze ontdekt hoe moeilijk het is om hiermee om te gaan. Haar zoontje Rocky troost haar met warme woorden. Zo zegt hij wanneer hij zes jaar oud is: ‘Jouw mama is naar de hemel gegaan om thee te drinken met háár mama!’ De woorden van haar zoontje en het advies van vrienden zorgen ervoor dat Fang Su-zhen dit mooie prentenboek schrijft.

Sonja Danowski is een Duitse kunstenaar. Fang Su-zhen benaderde haar met de vraag of ze de illustraties voor het boek wilde maken. Daarbij vond Fang het belangrijk dat het boek nationaliteiten zou overstijgen en universeel zou zijn. Sonja daarentegen wilde haar tekeningen juist een expliciete Chinese uitstraling geven omdat ze de wortels van het verhaal zo belangrijk vond. Sonja zoekt de Chinese cultuur op en brengt deze letterlijk dichtbij. Bijvoorbeeld door het planten van klaverzuring in een pot. De klaverzuring groeit gedurende het creatieve proces mee. De samenwerking tussen Sonja en Fang zorgt voor een troostrijk resultaat.

Een samenwerking als deze, met twee creatievelingen uit verschillende landen, is een continue beweging: heen en weer, naar voren en naar achteren, geven en nemen, als een dans of een tango. Alleen dan kan het prachtige boek uiteindelijk naar de lezers.

Klaverzuring en middagthee

Samen met mama gaat Xiao Le op bezoek bij zijn oma in het Parfumdorp. Hij heeft er zin in want het is lang geleden dat hij haar zag. Het blijkt niet goed te gaan met oma: ze ligt in bed en moet medicijnen nemen. Samen met oma beleeft Xiao Le nog mooie momenten. Ze zitten samen in het zonnetje, doen een spelletje met klaverzuring, drinken een kopje middagthee en eten cake. Xiao Le voelt zich heel gelukkig. De klaverzuring is in beeld een rode draad in het boek. Deze plant met hartvormige blaadjes vindt je op iedere bladzijde terug.

Verdriet

Xiao Le merkt aan zijn mama en tante dat er iets aan de hand is. Maar hij weet niet precies wat. Dan is het weer tijd om naar huis te gaan. En daarna heeft Xiao Le zijn oma nooit meer gezien. Zijn moeder zegt dat oma is weggegaan uit het Parfumdorp en dat ze nu in de hemel is. Xiao Le onderzoekt deze zin en vraagt waar in de hemel. Zelf denkt hij dat het Parfumdorp in de hemel heel ver weg is en dat je daar niet met de trein naar toe kunt.

Op zoek naar een plek

Dit boek laat de onderzoekende en fantasievolle houding van kinderen zien ten aanzien van dood en afscheid. Want waar ga je naar toe als je dood bent? Xiao Le heeft een plek voor oma bedacht waar ze is.  In het dagelijkse leven ontdekt hij symbolen die hem verbinden met oma. Zijn creatieve uitleg kan kinderen prikkelen en daarbij is het tevens belangrijk om concrete eerlijke informatie te geven (zie de voorleestips onder aan deze blog). Juist die afwisseling is voor kinderen heel belangrijk.

Ramen en spiegels

De wens die Fang had om een troostvol en universeel boek te maken is naar mijn mening absoluut gelukt. Samen met dit boek kunnen kinderen een kijkje nemen in een ander land en tegelijkertijd ondervinden dat verdriet en verlies van iedereen is. Tevens moet ik denken aan de uitspraak van Mylo Freeman: ‘Kinderen hebben behoefte aan zowel spiegels als ramen. Veel gekleurde kinderen zien de wereld alleen via ramen en zij hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien alleen spiegels en zij moeten de wereld ook door ramen leren zien.’ Dit boek geeft ramen en spiegels: herkenbaarheid en je wereld verrijken. Dit boek draagt bij aan diversiteit binnen de boeken rondom rouw en verlies.

‘Kinderen hebben behoefte aan zowel spiegels als ramen.’

Mylo Freeman

Voorleestips

-Concrete duidelijk woorden toevoegen. Dit boek laat concrete woorden zoals doodgaan in het midden. En ondanks het feit dat de tekst en beelden prachtig zijn, zou je ervoor kunnen kiezen om dit zelf toe te voegen aan het verhaal.

-Wat denk jij? Je kunt met kinderen heel mooi bespreken of zij ook denken dat de oma van Xiao Le een kopje thee drinkt in de hemel. Hiermee benadruk je dat er niet één manier is om aan iemand te denken die er niet meer is. Xiao Le doet het op deze manier, en misschien zijn er kinderen die hier andere gedachten over hebben. Zo krijgt iedereen de kans om zijn stukje zingeving van thuis een plek te geven in de klas.

-Middagthee. Lees dit boek voor met een kopje thee. Warme drank kan troostend zijn als je iemand mist. Zo duik je met de kinderen nog een beetje meer in de wereld van Xiao Le.